Teknoloji, gündelik hayatımızı kolaylaştırmaya devam ediyor. Bir zamanlar manuel olarak yaptığımız pek çok şey, bugün otomatik sistemler tarafından yapılabiliyor. Üstelik son zamanlarda popülerleşen ve uzun zamandır geliştirilen yapay zeka teknolojileri de bu durumu sadece bir adım daha ileri taşıyor. Peki bu teknoloji sayesinde yüzlerce insanı taşıyan yolcu uçakları tamamen pilotsuz uçabilir mi?
Günümüzde otonom sistemlerin havacılık alanında kullanılması için pek çok farklı çalışma mevcut. Özellikle de hava taksi gibi projeler ve savunma sanayii gibi alanlarda bunun örnekleri sık sık karşımıza çıkıyor. Yaşanan bu gelişmeler, elbette ki akıllara “yolcu uçakları da pilotsuz şekilde uçabilir mi?” sorusunu getiriyor.
1980’li yıllların başında Boeing 757 uçağı piyasaya sürülene kadar günümüzde bizim için gayet normal bir durum olan iki pilotlu kokpit ekibi uygulaması mevcut değildi. Kokpitte kaptan ve yardımcı pilotun yanı sıra uçağın bütün sistemlerini aktif olarak takip eden ve herhangi bir teknik destek ihtiyacında duruma müdahale etmesi için uçuş mühendisleri de görev yapıyordu.
Ticari havacılığın mazisinde biraz daha geriye gidecek olursak uçuş mühendislerine ek olarak çoğu uzun mesafeli uçuşta radyo operatörü ve navigasyon görevlisinin de kokpitte hazır bulunduğunu görürüz. Fakat zamanla yaşanan teknolojik gelişmeler ve havacılık prosedürlerinde yapılan değişikliklerle kokpitte pilotlar hariç diğer görevliler rollerini bilgisayarlara ve gelişmiş uçak sistemlerine devrettiler.
Hal böyle olunca özellikle çağımızda yaşanan büyük teknolojik atılımlar neticesinde yolcu uçakları kokpitinde de tek pilotla uçuşların yapılması akıllara geliyor. Fakat bu durumun sağlanabilmesi için bazı gereklilikler mevcut; güvenlik, emniyet, uçakların operasyonel kabiliyet yeterliliği ile insanların bu gelişmeleri kabul etme ve alışma süreci.
Uçaklarda bulunan yüksek teknoloji sistemlerden biri de burunlarda yer alıyor. Peki uçakların burnunda ne var?
UBS tarafından yapılan bir araştırmaya göre, kokpitteki pilot sayısının ikiden bire indirilmesinin hava yolu endüstrisi için pilot, eğitim, sigorta ve yakıt gibi maliyet kalemlerinden yılda 15 milyar dolarlık bir tasarruf sağlayabileceği iddiası ortaya atılıyor. Araştırmaya göre, ortalama bir uçuş için pilotun tamamen uçağı kontrol ettiği sürenin 7 dakika olduğu belirtildi.
5 yıl içinde kargo uçakları üzerinde tek pilotlu uçuş denemelerinnin başlayacağı ve ardından bu sürecin ticari yolcu uçaklarına aktarılacağı da araştırmada yer alıyor. Araştırma, pilotların çok az bir süre görev yapıp uçuşun geri kalan safhalarında boş halde bekledikleri düşüncesini akıllara getirebilir.
Fakat pilotlar, uçuş esnasında uçak gerek kendi kontrollerindeyken gerekse otopilottayken daima teyakkuz halinde uçağı takip etmekte, uçuşla ilgili planları gözden geçirmekte ve herhangi bir acil durumda hemen müdahale etmek için hazır vaziyette bulunmaktadırlar.
Ayrıca aynı araştırma insanların yüzde 63’ünün kokpitinde pilot olmayan bir uçakta seyahat etmek istemediğini söylüyor. Günümüzde insansız hava aracı platformları çok gelişmiş bir düzeyde olsalarda içinde yüzlerce yolcunun seyahat ettiği uçakların pilotsuz olarak uçması konusu, işin içinde insan faktörü olduğundan ötürü sadece teknik bir meseleden ibaret değildir.
Neredeyse bütün ticari yolcu uçaklarında hali hazırda bulunan; uçağın pilot denetiminde kendi başına uçmasını sağlayan otopilot teknolojisi ile otomatik iniş sağlayan hassas aletli iniş sistemleri gibi teknolojilerin üstüne daha fazla gelişmiş otonom ve yapay zeka sistemi entegre etmek ve bu teknolojilerin pilot müdahalesi ya da denetimi olmadan uçağın sorunsuz şekilde görevini yerine getirmesini sağlayabileceklerini seyahat edecek insanlara ve prosedürleri düzenleyen havacılık otoritelerine ispatlamaları gerekir.
Her ne kadar teknolojinin gelişmesiyle uçak kazalarında bir numaralı etken olarak insan faktörü önplana çıksada bazı kesimler uçakların tamamen pilotlardan arındırılması yerine çok gelişmiş otonom sistemler ve iyi eğitimli pilotların iş birliği içinde uçmasının uçuş emniyetinin, hem teknoloji hemde insan gözüyle denetim ve gerektiğinde kontrolü ele alma yönünde daha da gelişeceğini düşünüyor. Nitekim uçağın havada yaşayacağı acil durumlar içinde her ne kadar ileri teknolojiler mevcut olursa olsun birçok kişi için kokpitte işinin ehli pilotlar olduğunu bilmek daha rahatlatıcı ve emniyetli bir fikir.
Yolcu uçaklarının pilot olmadan uçması konusunu ele aldık. Peki siz pilotsuz tamamen otonom bir yolcu uçağında seyahat eder miydiniz? Konu hakkındaki düşünce ve görüşlerinizi yorumlar kısmında bizimle paylaşabilirsiniz.
